20 maja po raz trzeci obchodzimy Światowy Dzień Pszczół, ustanowiony w grudniu 2017 roku przez ONZ z inicjatywy Słowenii. Jego celem jest podkreślenie znaczenia pszczół dla pozyskiwania żywności i zwrócenie uwagi na antropogeniczne zagrożenia dla tych owadów. 8 sierpnia zaś będziemy obchodzić w Polsce Wielki Dzień Pszczół.
Pszczoły w przyrodzie pełnią wiele bardzo ważnych funkcji, a także mają ogromne znaczenie dla życia ludzi. Podczas zbierania dla siebie pożywienia w postaci pyłku kwiatowego i nektaru, przy okazji wykonują istotną czynność - zapylają rośliny. Te pożyteczne owady zapylające przyczyniają się do zwiększenia urodzaju w uprawach rolnych i sadowniczych, z których intensywnie korzystają ludzie. Rośliny, są dla człowieka głównym źródłem pokarmu. Skala produkcji upraw zależnych od zapylaczy wzrosła przez ostatnie 50 lat o 300 proc. czyniąc tym samym nasze życie niezwykle zależnym od pszczół. „Szacuje się, że gdyby zabrakło pszczół, to w Polsce plony roślin uprawnych spadłyby o 70-80 proc. Owoców byłoby znacznie mniej i byłyby gorszej jakości” - mówi dr Anna Krzysztofiak z Wigierskiego Parku Narodowego. Gdyby nie pszczoły, wiele roślin wyginęłoby, gdyż nie miałby ich kto zapylać. Pszczoły pełnią także ważną rolę w zachowaniu bioróżnorodności. Ponad 300.000 gatunków roślin (ponad 87 proc.) na świecie jest zapylanych między innymi przez pszczoły.
Pszczoły kojarzą nam się z osobnikami gatunku hodowanego przez człowieka - pszczołą miodną (Apis mellifera), w celu produkcji miodu. Mniej przyjemną cechą tych małych owadów jest żądlenie, które wzbudza u ludzi strach i niepokój. Należy jednak podkreślić, że pszczoły to pojęcie znacznie szersze, i obejmuje nie tylko pszczoły hodowlane, ale także dzikie. Do owadów pszczołowatych zaliczamy owady z nadrodziny pszczół Apoidea obejmującej owady z rzędu błonkoskrzydłych, do których zaliczamy pszczoły i grzebacze. Wewnątrz nadrodziny wyróżnia się obecnie 13 rodzin, w tym osiem (jedna wymarła) rodzin pszczół i pięć rodzin grzebaczy. Na świecie znanych jest ponad 20 tysięcy gatunków pszczół. W Europie żyje ich ok. 2 tys., a w Polsce ok. 470 gatunków. Duża liczba gatunków może być jednak myląca, ponieważ część gatunków już wyginęła, a niektóre są zagrożone wyginięciem.
Według badaczy głównym zagrożeniem dla pszczół jest utrata siedlisk – bazy pokarmowej i lęgowej. Coraz większa zabudowa terenów, monokultury w uprawach rolnych, częste koszenie łąk i trawników nie sprzyjają życiu pszczół. Intensyfikacja rolnictwa, nadmierne czy nieprawidłowe stosowanie środków ochrony roślin i nawozów, patogeny, gatunki inwazyjne, zanieczyszczenie środowiska i zmiana klimatu, to pozostałe czynniki wpływające negatywnie na pszczoły.
W ramach własnej inicjatywy można zbudować i postawić na podwórku domek dla zapylaczy i posadzić rośliny miododajne.
Więcej na temat ochrony pszczołowatych i budowania domków dla owadów zapylających można znaleźć pod adresem: https://parkilodzkie.pl/pkwl/o-parku/wydawnictwa-inne
Tekst: M. Starnowski
