10 listopada obchodziliśmy Międzynarodowy Dzień Jeża – święto dość nietypowe, ale bardzo potrzebne, ponieważ jest doskonałą okazją, aby poznać bliżej naszych najeżonych przyjaciół. Z tej okazji w Szkole Podstawowej nr 4 w Sieradzu dobyły się zajęcia edukacyjne, które poprowadzili pracownicy Oddziału Sieradzkich Parków Krajobrazowych. Uczniowie dowiedzieli się m.in.: jakie gatunki występują w Polsce, czym się odżywają, czy faktycznie lubią jabłka i transportują je na swoim grzbiecie, ile mają kolców, jak długo trwa ciąża jeża, czy zasypiają na zimę i w końcu: co im zagraża i w jaki sposób możemy im pomóc? Oprócz prelekcji, nie mogło także zabraknąć zajęć plastycznych, podczas których dzieci wykonały jeże z kasztanów oraz kartonu i jesiennych liści. Powstały przepiękne i pomysłowe prace, które będą przypominać wszystkim o tych niewielkich, kolczastych ssakach. Pamiętajmy, że jeże są gatunkiem zagrożonym i bez odpowiedniej ochrony w ciągu kilkunastu lat wyginą. Niestety, największym zagrożeniem dla jeży jest człowiek, dlatego tak ważna jest edukacja, która pozwala poznać zwyczaje oraz potrzeby jeży.
Kilka słów o jeżach…
Jeże w Polsce
Na terenie Polski występują dwa gatunki jeży – wschodni i zachodni.
Kolczaste kule
Najbardziej charakterystyczną cechą jeży są kolce porastające grzbiet i boki zwierzęcia, będące przekształconymi włosami. Elastyczne u nasady kolce nie łamią się przy wyginaniu, leżące zaś u ich podstawy mięśnie okrężne umożliwiają zaniepokojonemu zwierzęciu zwinięcie się w kłębek i utworzenie nastroszonej kolcami kuli, która chroni je przed zębami lisów, psów, czy wilków.
Pożywienie
Jeże żywią się pokarmem zwierzęcym ze szczególnym uwzględnieniem owadów, piskląt ptaków gnieżdżących się na ziemi, jaszczurek i węży, choć w okresach głodu nie gardzą roślinami, jagodami i innym owocami (nie prawdą jest, że nosi owoce nabite na kolce). Rozsmakowanie w dżdżownicach często obraca się przeciwko jeżom ponieważ po letnich ulewach, w poszukiwaniu ulubionego pokarmu wychodzą na jezdnie, gdzie masowo giną pod kolami samochodów.
Schronienia i sen zimowy
Jeże mieszkają w leśnych norach, rozpadlinach i pod korzeniami drzew, chociaż odwiedzają także parki, ogrody, a nawet okolice ludzkich zabudowań. Tam przesypiają dzień, a o zmierzchu wychodzą na żer. Przed nadejściem mrozów zapadają w sen zimowy, który w Polsce trwa od połowy października do kwietnia. Wcześniej, późnym latem, rozpoczynają intensywny żer, którego celem jest zgromadzenie podskórnych zapasów wystarczających do przetrwania kilku miesięcy zimy. Masa ciała jeża wzrasta wówczas szybko, zwiększa się z jednego kilograma aż dwukrotnie w ciągu zaledwie trzech tygodni. Gdy temperatura otoczenia spada poniżej 10°C, jeż zakopuje się w liściastej ściółce lub w pryzmie kompostu i zasypia zwinięty w kulę. Tempo większości procesów fizjologicznych w jego organizmie ulega spowolnieniu, m.in. ciepłota ciała zbliża się do mniej więcej 5°C. Specjalne systemy ochronne zabezpieczają jeża przed śmiercią z wyziębienia i regulują ciepłotę ciała w taki sposób, by nie spadła poniżej punku zamarzania tkanek. Zwierzę budzi się na wiosnę, gdy temperatura otoczenia dojdzie do 15°C, a wówczas jego ciało osiąga normalną ciepłotę 35-37°C.
Ciąża i jeżowe noworodki
Samica jeża po trwającej 5-6 tygodni ciąży rodzi w ciągu roku 1-2 razy, w każdym miocie po 3-8 ślepych młodych. Jeże rodzą się nagie, z zaznaczającymi się pod skórą miękkimi kolcami, które kilka godzin po narodzinach przebijają skórę, a po 5 tygodniach twardnieją. Po 2 tygodniach po raz pierwszy otwierają oczy.
K. Piasecka
