Dużych rozmiarów, kontrastowo i pięknie ubarwiony, dostojny w ruchach ptak jest bardzo charakterystyczny dla rolniczego pejzażu Polski. Żyje obok nas, jest silnie związany z otoczeniem człowieka. Można go spotkać w pobliżu osad ludzkich, na terenach nizinnych i wilgotnych. Lubi okolice obfitujące w rozległe łąki, bagna, mokradła oraz rzeki.
Jego gniazda są zlokalizowane na wysokich kominach, słupach trakcji elektrycznej pociągów. Najczęstszą podstawą do zakładania bocianiego gniazda jest słup elektryczny. Mniejszą popularnością cieszą się lęgowiska zakładane na wysokich kopach siana. Bociany budują gniazda w miejscach, gdzie jest im najwygodniej. Świadczy to o ich inteligencji, bowiem bociany wybierają zawsze to, co jest dla nich lepsze i bezpieczniejsze. Takie gniazda mogą być użytkowane przez wiele lat i wiele bocianich pokoleń. Są ogromne, osiągają średnicę do ponad 2 metrów. Konstrukcje są zbudowane z patyków o różnej wielkości, z dodatkiem siana i słomy, szmat i gazet. Tak wielkie kompozycje, z powodu swojej wielkości i ciężaru czasem spadają, ale bociany na ich miejsce budują nowe. W takim stanowisku często gnieżdżą się szpaki, pliszki, kawki, wróble i mazurki.
Żywią się głównie żabami, ropuchami, jaszczurkami i rybami, a także gryzoniami i innymi kręgowcami. Bocian biały to ptak wędrowny. Przylatuje do nas w marcu i na początku kwietnia. Bociany zimują w południowej Afryce. Tę długą drogę, która liczy około 8000 kilometrów przemierzają w ciągu czterech miesięcy. Choć częściej niewielkie grupy, ale nawet i pojedyncze ptaki przylatują już w lutym lub zostają w Polsce i próbują zimować. Bociany spotykają się na sierpniowych zlotach, tzw. sejmikach. Zlatują się one o świcie i gromadzą w jednym miejscu, a następnie żerują w mniejszych grupach, aby przygotować się do czekającego ich długiego lotu. Odlatują po 20 sierpnia, choć stada spotyka się jeszcze nawet na początku września.
Na terenach Parku Krajobrazowego Międzyrzecza Warty i Widawki występują liczne bocianie gniazda. Dzięki przeprowadzonej w 2010 r. inwentaryzacji bociana białego na terenie Sieradzkich Parków Krajobrazowych naliczono aż 46 gniazd. Wiąże się to z dwiema rzekami: Wartą oraz jej dopływem – Widawką. Doliny tych rzek są doskonałą ostoją ptaków, w tym także dla bociana białego.
Bocian biały jest pospolitym ptakiem – nie trudno jest go zauważyć czy rozpoznać. Jest to duży ptak o małej głowie, długiej szyi i nogach, z prostym dziobem. Samce są potężnej postury, mają grubszy dziób i nieco ciemniejsze upierzenie, są odrobinę większe od samic. Młodociane osobniki są niemal czarne, lecz w wieku około roku nogi i dzioby stają się całkowicie czerwone.
Wzmianki na temat bocianów są bardzo ciekawe. Bociany podczas swojej wędrówki do Polski, podczas lotu wykorzystują prądy wznoszące, czyli pionowe ruchy powietrza, które powstają w atmosferze w wyniku różnicy temperatur. To pozwala im oszczędzić siły w dalekich wędrówkach. W ludowych wierzeniach panowała wieść, że bocian był uważany za ptaka przynoszącego szczęście, dobry urodzaj, pomyślność w rodzinie. Był także uważany za dobrą wróżbę.
Jest to gatunek, który jest zagrożony wyginięciem. Zmniejszenie ich stanu liczebnego wiąże się z zatruciem pokarmowym, np. poprzez opryskiwanie upraw lub chemiczne nawożenie. Kolejnym niebezpieczeństwem dla bocianów są również linie energetyczne, na których giną młode, podczas nauki latania. Sznurki z maszyn rolniczych używane przez bociany do wyścielenia gniazd także są zagrożeniem. Zaplątane w sznurki młode ulegają okaleczeniu, zostają unieruchomione, giną z głodu lub w wyniku martwicy (obumarcie kończyny w wyniku niedokrwienia). Można okazać bocianom pomoc budując platformy, które umożliwią założenie gniazd. Należy również ratować ich środowisko czyli spokojny rolniczy krajobraz. Bociany są symbolem wiosny, a więc ciężko jest sobie wyobrazić naszą rzeczywistość bez ogromnych gniazd, charakterystycznej sylwetki i przyjaznego klekotu.
M. Sztendel
Literatura:
- Przyroda polska, miesięcznik Ligi Ochrony Przyrody, 2016
- Przewodnik, Oficyna Wydawnicza MULTICO, 1996
- Ptaki Polski, Oficyna Wydawnicza MULTICO, 2005
- Bocian Biały na terenie Sieradzkich Parków Krajobrazowych, Dyrekcja Sieradzkich Parków Krajobrazowych, 2010
